“Το ερώτημα δεν είναι ποια ή ποιες είναι οι αιτίες που οδήγησαν στο τελευταίο ατύχημα του ελικοπτέρου PN28, αλλά ποιες εξηγήσεις μπορούν πράγματι να δοθούν, που να δικαιώνουν τις αθώες ψυχές που έφυγαν (..) αλλά περισσότερο για εκείνους που έμειναν πίσω και αύριο θα υποχρεωθούν να ξαναπετάξουν (..)
Η πραγματικότητα είναι πως δεν δύναται η χώρα, αλλά και η κοινωνία δεν θα πρέπει να σταματήσει να απαιτεί”*….
Είναι η οδύνη που ξεχειλίζει τις πρώτες ώρες μετά το ατύχημα που έκοψε βίαια το νήμα των τριών στελεχών που αποτελούσαν το πλήρωμα του ελικοπτέρου Augusta Bell212 PN28 του Πολεμικού Ναυτικού τα ξημερώματα της 11ης Φεβρουαρίου του 2016, είναι οι γνώριμες εικόνες των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών στην αίθουσα ενημέρωσης του Υπουργείου Άμυνας, που ενεργούν την ενημέρωση του τύπου , είναι οι κλασσικές και ύστερες δηλώσεις συμπόνοιας και συλλυπητηρίων των πολιτικών που δημιουργούν στην κοινωνία την πεποίθηση και στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων την βεβαιότητα, πως η ύπαρξη τέτοιων ατυχημάτων, είναι η φυσική απόρροια της ενασχόλησης με μια από την φύση της επικίνδυνη δραστηριότητα.
Έτσι στο μυαλό των περισσοτέρων στριφογυρίζουν ερωτήματα του τύπου «Ήταν τα ελικόπτερα Augustα -Bell212 που έχουν τεθεί σε υπηρεσία στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό από το 1979 κατάλληλα για νυχτερινή πτήση;», « Άραγε ποιες είναι οι επιδράσεις της κρίσης στην επιχειρησιακή ετοιμότητα των ιπταμένων μέσων:», «Άραγε υπήρξε ανθρώπινο λάθος;». Ήδη ανακοινώθηκε πως για αυτόν τον σκοπό δημιουργήθηκε μια επιτροπή η οποία θα διερευνήσει το ατύχημα και παράλληλα επιβεβαιώθηκε πως η Πολιτική και Στρατιωτική Ηγεσία θα παραμείνει κοντά στις οικογένειες των θυσιασθέντων.
Όμως είναι πράγματι γεμάτη καλές προθέσεις η αντιμετώπιση με αυτόν τον τρόπο των ατυχημάτων στις Ένοπλες Δυνάμεις και που τελικά οδηγεί η υλοποίηση της ήδη ειλημμένης απόφασης αυτά τα πορίσματα να χαρακτηρίζονται απόρρητα και να μην ανακοινώνονται στην κοινωνία; Ο Charles Perrow θα έλεγε πως οι Ένοπλες Δυνάμεις κάθε χώρας αποτελούν ένα κατεξοχήν κλειστό σύστημα στο οποίο ενυπάρχουν ιδιαίτερα πολύπλοκες διεργασίες μεταξύ των τμημάτων που τις απαρτίζουν, που δυστυχώς ο παράγοντας χρόνος, αποτελεί μόνιμη έλλειψη, καθώς και οι εναλλακτικές επιλογές. Έτσι αυτό το πλέγμα αλληλεπιδράσεων συνθέτει μια ιδιαίτερα σύνθετη κατάσταση που είναι αδύνατο να ερμηνεύεται από απλοϊκά εργαλεία. Τελικά σε αυτούς του πολύπλοκους μηχανισμούς συμβαίνουν και μόνον συστημικά ατυχήματα τα οποία κάθε φορά παραμένουν αφορμές και ευκαιρίες στο Σύστημα το ίδιο να μαθαίνει από τα λάθη του και να βελτιώνεται.
Τελικά τα ατυχήματα και οι θυσίες των ανθρώπων είναι δυνατότητες για το Σύστημα το ίδιο να αποδεικνύει την πρόοδό του και την ικανότητά του να προσαρμόζεται στις νέες προκλήσεις και να παρακολουθεί την εξέλιξη την ίδια. Στην Ελλάδα την ευθύνη για την μη προσαρμογή στην σύγχρονη πραγματικότητα, πλήρως κατέχει το πολιτικό σύστημα, αφού αυτό έχει επιλέξει να ελέγχει πλήρως τα επιγενόμενα στον χώρο της Άμυνας. Έτσι πέρα από τις δηλώσεις συγκατάβασης και συμπαράστασης προς τις οικογένειες, των κάθε φορά εκλιπόντων Αθάνατων Ελλήνων Στρατιωτικών, κανείς δεν οδηγεί τις εξελίξεις στην σημερινή εποχή. Ανάμεσα στα τόσα πολλά που αγνοούν οι εκπρόσωποι του πολιτικού συστήματος είναι, πως η αντιμετώπιση της κρίσης της ίδιας που επέρχεται μετά το ατύχημα και ο τρόπος χειρισμού της αποτελούν αντικείμενο μελέτης των δυνητικών στρατιωτικών αντιπάλων της χώρας και αποτελούν αφορμή αξιολόγησης της κατάστασης που βρίσκεται το Στράτευμα.
Για αυτόν τον λόγο οι Ένοπλες Δυνάμεις άλλων χωρών δίδουν στην δημοσιότητα το πόρισμα σε μια προσπάθεια απόδειξης της αποτελεσματικότητάς τους, το οποίο παραμένει προσβάσιμο στην κοινωνία και δεν φροντίζουν να μιμούνται τις στρουθοκαμήλους όταν βρεθούν μπροστά στον κίνδυνο, κατευθύνοντας τις αισθήσεις τους, κρύβοντας τις προθέσεις τους, σε ένα λάκκο που πρόχειρα προετοιμάζουν «συσκοτίζοντας» τον περίγυρο , απλά τοποθετώντας την πινακίδα του «απορρήτου».
Είναι γιατί σε αυτές όλοι έχουν αντιληφθεί πως ποτέ οι αναζητούμενες αιτίες ενός ατυχήματος δεν βρίσκονται αποκλειστικά κοντά στον περίγυρο των δυνητικών θυμάτων των ατυχημάτων. Εκεί οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι το ανθρώπινο λάθος δεν είναι μια εξήγηση του προβλήματος του ίδιου, αλλά απαιτεί το ίδιο μια εξήγηση. Στην Ελλάδα πολύ φοβάμαι πως ακόμη αναζητούνται αποκλειστικά ελλειμματικές συμπεριφορές ή κακές αποφάσεις ανθρώπων. Η αλήθεια είναι πως εκείνοι που διενεργούν διερευνήσεις με αυτά τα κριτήρια στην πραγματικότητα το κάνουν χωρίς κανένα κόστος, δωρεάν. Στην καλύτερη περίπτωση τα ευρήματά τους και οι συστάσεις ασφαλείας τους θα σχετίζονται με την εισαγωγή νέων διαδικασιών που θα είναι σφικτότερες από τις προηγούμενες και θα κλείνουν τα υφιστάμενα κενά. Κανείς όμως δεν εξετάζει αν η πρόσθεση των νέων διαδικασιών προσθέσει βάρος και θα υποχρεώσει τους τελικούς χρήστες να μην συμμορφώνονται. Τότε να στραφούμε στην εισαγωγή μιας νέας τεχνολογίας, έτσι απλά; Η νέα τεχνολογία δεν επιλύει το πρόβλημα μόνη της, απλά μετακινεί την φύση του λάθους.
Στην πραγματικότητα κοροϊδεύεις τον ίδιο σου τον εαυτό , δεν έχεις κάνει τίποτα προκειμένου να διορθώσεις την ρίζα ή τις ρίζες του προβλήματος του ίδιου. Εκείνη θα παραμένει να περιμένει υπομονετικά το επόμενο θύμα της. Όχι μόνο αυτό αλλά ο φόβος που θα δημιουργήσεις αναζητώντας τις προβληματικές συμπεριφορές ανθρώπων θα υποχρεώσει τα στελέχη τα ίδια να κρύψουν τις αποδείξεις των λαθών που τα ίδια έχουν πραγματοποιήσει. Θα σταματήσουν πλέον να αναφέρουν μη κανονικότητες. Θα παραμένουν σιωπηλά μπροστά στα προβλήματα που τα ίδια αντιμετωπίζουν και θα πάψουν να συνεργάζονται.
Εδώ δυστυχώς βρισκόμαστε σήμερα στην Ελλάδα και αυτήν την πραγματικότητα βιώνουμε. Το ερώτημα δεν είναι ποια ή ποιες είναι οι αιτίες που οδήγησαν στο τελευταίο ατύχημα του ελικοπτέρου PN28, αλλά ποιες εξηγήσεις μπορούν πράγματι να δοθούν, που να δικαιώνουν τις αθώες ψυχές που έφυγαν και μαζί τους και τις οικογένειές τους που τόσο βίαια οδηγήθηκαν σε μια θλίψη που θα τους πάρει καιρό για να διαχειριστούν.
Υποχρέωση της πατρίδας παραμένει όχι μόνο για εκείνους που μόλις έφυγαν, αλλά περισσότερο για εκείνους που έμειναν πίσω και αύριο θα υποχρεωθούν να ξαναπετάξουν, χωρίς τους συντρόφους τους, όχι μόνο πράγματι να διερευνηθεί το ατύχημα αλλά και αυτό να συμβεί με ένα τρόπο που θα σέβεται και τους μεν και τους δε.
Η πραγματικότητα είναι πως δεν δύναται η χώρα, αλλά και η κοινωνία δεν θα πρέπει να σταματήσει να απαιτεί….
*γράφει ο Δημήτριος Σουρέκας, απόστρατος Αξιωματικός της Αεροπορίας Στρατού και χειριστής ελικοπτέρων, πλήρες μέλος της παγκόσμιας κοινότητας διερευνητών αεροπορικών ατυχημάτων ISASI και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του San Jose State University των ΗΠΑ που διδάσκει σε μεταπτυχιακούς φοιτητές αεροναυπηγικής διερεύνηση ατυχημάτων. Είναι κάτοχος MBA(ER) από το Πανεπιστήμιο του Leicester του Ηνωμένου Βασιλείου με πτυχιακή που σχετίζεται με την ασφάλεια των πτήσεων η οποία από το 2013 βρίσκεται στον δικτυακό τόπο του IHST(International Helicopter Safety Team), ενός διεθνούς οργανισμού για την μείωση του δείκτη των ελικοπτέρων παγκοσμίως.
Συνεργάζεται στενά και με την ΕΔΑΑΠ (Ελληνική Επιτροπή Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων & Ασφάλειας Πτήσεων) και έχει διερευνήσει ατυχήματα της πολιτικής αεροπορίας είτε ως επικεφαλής διερευνητής, είτε ως τεχνικός σύμβουλος, ενώ είναι ο μόνος Έλληνας ο οποίος δύο φορές έχει γίνει δεκτός να παρουσιάσει papers στο ετήσιο Συνέδριο των Ευρωπαίων Διερευνητών Αεροπορικών