Ως χώρα χρειαζόμαστε, όχι μόνο απλά περισσότερους ειδικούς (ποσοτική διάσταση) για την κάλυψη των αναγκών του νέου αυτού τεχνολογικού οικοσυστήματος αλλά και ειδικούς με ανθρωποκεντρική κουλτούρα
Tην ώρα που η Ευρώπη μετασχηματίζεται ψηφιακά η χώρα μας έχει αναλογικά τους λιγότερους ειδικούς στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), σε σχέση με τον συνολικό αριθμό απασχολουμένων στις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση της Eurostat σχετικά με τον αριθμό ειδικών στις ΤΠΕ για το έτος 2020, η Ελλάδα καταλαμβάνει την τελευταία θέση στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ. Γεγονός το οποίο προβληματίζει και δεν αφήνει θετικό πρόσημο για την εικόνα της χώρας μας. Την ώρα μάλιστα που καταβάλλεται μια προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού.
Ψηφιακός μετασχηματισμός με ποιους και μάλιστα σε μια περίοδο μακροχρόνιας οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε (και συνεχίζεται) και είχε ως αποτέλεσμα την μετανάστευση πολλών νέων με προσόντα και δεξιότητες στον συγκεκριμένο κι όχι μόνο χώρο των ΤΠΕ.
Η συγκεκριμένη απόκλιση περιγράφει αφενός ένα τοπίο και μία πτυχή του λεγόμενου ψηφιακού χάσματος εντός της ΕΕ (ψηφιακός βορράς-ψηφιακός νότος) κι αφετέρου μια σειρά ατυχών, εγχώριων επιλογών σε επίπεδο εκπαιδευτικών πολιτικών και προτεραιοτήτων, ενός συστήματος που δεν αντιλαμβάνεται σε επαρκή βαθμό τις σύγχρονες προτεραιότητες, σε ένα δυναμικό και πολύπλοκο περιβάλλον, όπου οι τεχνολογίες πληροφορικής κι επικοινωνιών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης των κοινωνιών μας.
Σε μία χώρα, η οποία κατέχει την προτελευταία θέση στον δείκτη της Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας σε επίπεδο ΕΕ (γνωστό ως δείκτη DESI), ήρθε ένας άλλος ακόμη αρνητικός δείκτης που αφορά τον πιο κρίσιμο παράγοντα, τον ανθρώπινο παράγοντα, να δυσκολέψει την προσπάθεια της ψηφιακής ανάκαμψης.
Ωστόσο υπήρξε παρήγορη η πρόσφατη είδηση για την αναβάθμιση -βελτίωση της θέσης της χώρας μας στον παγκόσμιο δείκτη Κυβερνοασφάλειας – GCI – Global Cybersecurity Index (από την 77η θέση στην 28η , την ώρα που η γειτονική μας χώρα είναι στην 11η !!!).
Τι πρέπει να αλλάξει
Τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα και τι μπορεί να αλλάξει; Πρώτα από όλα επιβάλλεται εκ των πραγμάτων η ενίσχυση – βελτίωση της υπάρχουσας Στρατηγικής στα θέματα, τα οποία αφορούν τον Κυβερνοχώρο, την διασυνδεδεμένη πραγματικότητα στην οποία ζούμε, μέσα από ένα πνεύμα ομοθυμίας και ειλικρινούς συνεργασίας όλων των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας μας (της πολιτικής ηγεσίας, των θεσμών, της ακαδημαϊκής κοινότητας, του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και πρώτα απ όλα του ίδιου του λαού).
Η εγχώρια εκπαιδευτική πραγματικότητα ας αφουγκρασθεί τα μηνύματα των καιρών, βλέποντας τις αντίστοιχες εκπαιδευτικές προτεραιότητες των χωρών, οι οποίες είναι μπροστά στους προαναφερόμενους δείκτες και ας υπερβεί την στάσιμη και ανεπαρκή γραφειοκρατική της μέχρι τώρα πορεία, στο πλαίσιο μιας ειλικρινούς και δημιουργικής αυτοκριτικής ματιάς [ενδεικτικά αναφέρω α) την περίπτωση του βιβλίου πληροφορικής για τους μαθητές Γυμνασίων το οποίο γράφτηκε το 2006 και διδάχθηκε στην πρόσφατη σχολική χρονιά!!! και β) την απουσία βιβλίων ΤΠΕ για τους μαθητές δημοτικού και τον περιορισμό αντί αύξησης των ωρών μαθημάτων ΤΠΕ].
Με δεδομένη την επιλογή πολιτικών της ΕΕ σε δύο βασικούς πυλώνες τόσο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της όσο και τα θέματα του περιβάλλοντος, η χώρα μας έχει μια μοναδική ευκαιρία να προετοιμάσει καλύτερα τις αντίστοιχες εκπαιδευτικές της προτεραιότητες κι αναφορικά με τα θέματα των νέων τεχνολογιών (στην απαρχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης), δίνοντας βαρύτητα στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία.
Την πολιτική αυτή δεν θα την υλοποιήσουν μόνο άψυχα συστήματα και προγράμματα αλλά πρώτα από όλα ο ανθρώπινος παράγοντας. Άρα αποτελεί μονόδρομο η επιλογή της επένδυσης στο humanware. Επένδυση από την προσχολική εκπαιδευτική πραγματικότητα μέχρι την εκπαιδευτική πραγματικότητα της κάθε στιγμής του βίου ενός ατόμου (δια βίου εκπαίδευση), ότι ακριβώς δεν κάναμε στον επιθυμητό βαθμό τα προηγούμενα χρόνια. Απόκτηση πολυεπίπεδων βαθμών δεξιοτήτων (βασικών και προηγμένων) στις ΤΠΕ, διαδικασίες πιστοποίησης των αποκτηθέντων δεξιοτήτων, αναβάθμιση υπαρχόντων δεξιοτήτων (upskilling), κινητροδότηση για επαναφορά στην χώρα μας των παιδιών που έφυγαν τον καιρό της κρίσης, είναι μερικά από τα θέματα της σύγχρονης σχετικής θεματικής ατζέντας.
Κουλτούρα Κυβερνοασφαλειας
Tο νέο τεχνολογικό περιβάλλον, ως ένα προαπαιτούμενο για την νέα ψηφιακή οικονομία και κοινωνία, περιέχει μια σειρά προκλήσεων και κινδύνων, που επιβάλλει τη δημιουργία και υποστήριξη μιας κουλτούρας της Κυβερνοασφάλειας από την μικρή ηλικία.
Ωστόσο καμία κουλτούρα Κυβερνοασφάλειας δεν μπορεί να πετύχει εάν δεν περιλαμβάνει και θέματα Βιοηθικής σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Για ποιο ακριβώς λόγο χρειαζόμαστε τις νέες τεχνολογίες; Εάν οι νέες τεχνολογίες δεν έχουν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα απλά δεν τις χρειαζόμαστε. Δεν θα μας βοηθήσουν να γίνουμε καλύτεροι ως άνθρωποι και ως κοινωνία. Αντίθετα, όταν θα έχουν ανθρωποκεντρική κατεύθυνση θα είναι σύμμαχος στην ανθρώπινη πρόοδο και ευημερία.
Κλείνοντας, θα λέγαμε ότι ως χώρα χρειαζόμαστε όχι μόνο απλά περισσότερους ειδικούς (ποσοτική διάσταση) για την κάλυψη των αναγκών του νέου αυτού τεχνολογικού οικοσυστήματος αλλά και ειδικούς με ανθρωποκεντρική κουλτούρα (ποιοτική διάσταση) διότι ο άνθρωπος είναι και παραμένει (μέχρι στιγμής) πάνω από την τεχνολογία (και ως δημιουργός της τέχνης και του λόγου).
Στην διαδικασία αυτή της μετεξέλιξης των κοινωνιών μας το τελικό διακύβευμα είναι η προστασία της ίδιας της δημοκρατίας και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κι αυτό δεν είναι θέμα μόνο πολιτικού οράματος και υλοποίησης του σε ρεαλιστική βάση αλλά υπόθεση όλων μας.
_______________________________
* Του Γεώργιου Παπαπροδρόμου, Υποστράτηγου ε.α.- Πτυχιούχου Νομικής ΑΠΘ και Ειδικού σε θέματα Αντιμετώπισης Κυβερνοεγκλήματος