Πάντα μπροστά στους κλυδωνισμούς που περνά ένα διοικητικό μοντέλο όταν διαχειρίζεται αποτυχημένα ή λιγότερα επιτυχή μια μεγάλη και δύσκολη κρίση, υψώνεται η γενικευμένη κραυγή περί αποτυχίας του ηγέτη του και ιαχές για την αντικατάστασή του.
Του Γιάννη Σταμούλη – Προέδρου Δ.Σ. ΕΑΠΣ
Η αναζήτηση σε αυτές τις δύσκολες στιγμές είναι για ένα νέο ισχυρό ηγέτη που να αποκαταστήσει την ισορροπία και να οδηγήσει στην ομαλότητα.
Συνήθως το αίτημα για τον ισχυρό ηγέτη, συνοδεύεται από την έκφραση “δεσποτικών – απολυταρχικών” απόψεων για ένα πιο ισχυρό σύστημα εξουσίας πιο αποτελεσματικό. Η γάτα πρέπει να πιάνει γρήγορα τα ποντίκια και να τα εξολοθρεύει, άλλωστε τι να συζητήσεις για τα δικαιώματα του ποντικού;
Τώρα βέβαια, αν λίγο πιο σκεπτικιστικά, αναζητήσουμε την σχέση μιας ισχυρότατης -συγκεντρωτικής ηγεσίας και της αποδοτικότητάς της, θα δούμε ότι το αποτέλεσμα είναι αντιστρόφως ανάλογο.
Ο ισχυρός – απολυταρχικός ηγέτης, εξελίσσει στο μέγιστο όλες τις δομές εκείνες που θα του εξασφαλίσουν το status του, θα προσπαθήσει να εξαφανίσει τους ανταγωνιστές του, να σιωπήσει τους επικριτές του.
Ιστορικά σε όλα τα καθεστώτα με τέτοια ηγεσία, υπήρχαν εξαιρετικές μυστικές υπηρεσίες, πολυάριθμοι φρουροί του καθεστώτος, ισχυρή προπαγάνδα και ποταμός αίματος και δακρύων των θαρραλέων αντιφρονούντων.
Η ιστορία δείχνει ότι δεν αρκεί μια παντοδύναμη γάτα για να πιάσει όλα τα ποντίκια.
Οι ισχυρές προσωπικότητες – ηγέτες στο ιστορικό ρου, εξέφρασαν συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές μιας και οι δεξιότητες που χρειάζονταν ήταν περιορισμένες πρακτικές – καθημερινές ικανότητες.
Οι ιστορικές προσωπικότητες, στην πλειονότητά τους, διοικούσαν κάνοντας “εξουσιαστικό δίκαιο” την γνώμη τους ή την επιθυμία τους. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτά ενέκριναν επιβεβαιωτικά ομάδες οικείων- ευγενών- στελεχών διορισμένων από τους ίδιους.
Ελέω θεώ ηγεσίες, ανεξέλεγκτες από την λογοδοσία στους διοικούμενους, ή τον έλεγχο από άλλες διακριτές δομές εξουσίας.
Η εξέλιξη του πολιτισμού επί το δημοκρατκότερο, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα των κοινωνικών δομών, περιέπλεξαν τους διοικητικούς – εξουσιαστικούς μηχανισμούς.
Η αναζήτηση ενός “απόλυτου” ηγέτη είναι απλά μια ρετρό διατύπωση μια λύσης ξεπερασμένης από την πραγματικότητα.
Η αδυναμία και η αναποτελεσματικότητα του σημερινού ηγέτη δεν οφείλεται μόνο στην προσωπική του ελαχιστότητα, κυρίως οφείλεται στην δυσλειτουργία των διοικητικών θεσμών που συγκροτούν το εξουσιαστικό μοντέλο.
Ο νέος αποτελεσματικός ηγέτης, δεν είναι ο υπερσυγκεντρωτικός ισχυρός, αλλά αυτός που κατέχει την τεχνική να συγκεντρώνει ικανούς συνεργάτες, και στελέχη που μπορούν στο διοικητικό τους επίπεδο να πάρουν σωστές αποφάσεις και παράλληλα να εισηγηθούν στον ίδιο, ώστε με τη σειρά του να συνθέσει τις καλύτερες δικές του αποφάσεις.
Ο σύγχρονος αποτελεσματικός ηγέτης, δεν χρειάζεται απολυταρχική δύναμη, αλλά ισχυρό όραμα και φαντασία, δεν χρειάζεται εγωιστική αντίληψη του ρόλου του, αλλά ισχυρή γνώση του πεπερασμένου και περιορισμένο του ρόλου του στην διαμόρφωση της ιστορίας.
Ο ηγέτης σήμερα έρχεται να ηγηθεί ενός συνόλου συγκροτούμενου από εντελώς διαφορετικές μονάδες που δρουν μέσα σε μια πολύπλοκη κοινωνία με συμμετοχικές διαδικασίες.
Αυτό που απλά χρειάζεται είναι να αποδεχθεί ότι η διαχείριση των προβλημάτων δεν μπορεί να επιλυθεί μόνο από τον ίδιο ή από την πολιτική του επιτροπεία.
Αν το κατανοήσει έχει την αρχή της λύσης των προβλημάτων, αν όχι τότε είναι μέρος των προβλημάτων και απλά θα συμπεριληφθεί και ο ίδιος στη λίστα των προβλημάτων που ζητούν επίλυση