Κεντρικό Ιατρείο Αθηνών ΕΛΑΣ: Πόνος στη μέση- Συνήθεις ερωτήσεις

Πόνος στη μέση και τρόποι αντιμετώπισης. Συμβουλές, άρθρο από το Κεντρικό Ιατρείο ΑθηνώνΕΛΑΣ

Πόνος στη Μέση.Συνήθη Ερωτήματα
Από πού μπορεί να προέρχεται ο πόνος στη μέση;
Τα αίτια του πόνου στη μέση ποικίλουν. Μπορεί να προκαλείται από νοσήματα των οστών,  των συνδέσμων,  των νεφρών η των μυών της περιοχής κ.α. Το πιο συνηθισμένο όμως  αίτιο πόνου στη  μέση, είναι ο μυικός σπασμός μετά από μηχανική καταπόνηση.
Το σώμα μας είναι φτιαγμένο να κινείται.  Ο καθιστικός  τρόπος ζωής μας, όπως επίσης και η υπερβολική ένταση, σωματική και ψυχική, στη καθημερινότητά μας, λειτουργεί επιβαρυντικά στη μέση. Δηλαδή η καθημερινή έντονη, κουραστική δραστηριότητα δημιουργεί μηχανικές καταπονήσεις που  σε συνδυασμό με την ατονία και αδυναμία  που προκαλεί η καθιστική ζωή στο μυικό σύστημα, μπορεί να οδηγήσουν σε οσφυαλγία. Παράλληλα,  επιβαρυντικοί παράγοντες όπως π.χ. η παχυσαρκία, υπερβολική γυμναστική, άρση υπερβολικού  βάρους, κακή στάση σώματος, ή ένα κακό στρώμα ύπνου, συνδράμουν θετικά σε αυτό, κάνοντας την οσφυαλγία το συχνότερα αίτιο επίσκεψης στον ορθοπεδικό .

Πόνος στη μέση από μέρες  αλλά ανεκτός , που ωστόσο σε κάποιο βαθμό περιορίζει τις δραστηριότητες, πρέπει να μας κάνει να ανησυχούμε;
Ένας βύθιος πόνος στη μέση που κρατάει για μέρες και είναι ανεκτός,  είναι ένας ύπουλος εχθρός που μπορεί, αν δε προσέξουμε, να μας καθηλώσει για μέρες. Είναι ένα καμπανάκι που χτυπά ως συναγερμός, δηλωτικό ότι η περιοχή δεν αντέχει έντονες μηχανικές πιέσεις και θα πρέπει να δώσουμε τη δέουσα προσοχή πριν οι μύες καταρεύσουν με οποιαδήποτε απλή κίνηση.
Θα πρέπει ο ασθενής να ελαχιστοποιήσει τις δραστηριότητές του και να δώσει ανάπαυση στο σώμα του.Σε περίπτωση που οι ενοχλήσεις επιμένουν θα πρέπει να επισκεφθεί ορθοπεδικό.

«Χωρίς να κάνω κάτι σπουδαίο, με μια απλή καθημερινή κίνηση ένοιωσα οξύ πόνο στη μέση και από τότε δε μπορώ να κουνηθώ»
Οι μύες της μέσης καταπονούνται  καθημερινά και σταδιακά φτάνουν στα όρια τους προκαλώντας βύθιο, ανεκτό άλγος. Η αγνόηση των πρώιμων αυτών συμπτωμάτων και η κατ´ εξακολούθηση  καταπόνηση, οδηγεί στην κατάρρευσή τους λόγω συσσώρευσης γαλακτικού οξέος, τη μείωση της δυναμικής τους και στο οξύ μυικό σπασμό με αίτιο που ο ασθενής μπορεί να χαρακτηρίσει αστείας βαρύτητας. Ο πόνος και η ενδεχόμενη  ακινητοποίηση σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να διαρκέσουν αρκετά.

Πόνος στη μέση και ταυτόχρονα μούδιασμα στο κάτω άκρο,  θα πρέπει να μας ανησυχεί;
Ένας πόνος στη μέση ανεξαρτήτου βαρύτητας που συνδυάζεται με καυσαλγία, μούδιασμα,”ηλεκτρισμό”, πόνο, διαταραχή αισθητικότητας εν γένει στο κάτω άκρο,  σημαίνει πίεση του αντίστοιχου νεύρου στη περιοχή της μέσης.
Τα νεύρα που κατέρχονται στα κάτω άκρα ξεκινούν  από τον νωτιαίου μυελό και διέρχονται δια τρημάτων (πολύ μικρών οπών) της σπονδυλικής στήλης. Διάφορα αιτία,  όπως κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου,  οίδημα  στη περιοχή, ανταλγική κλίση,  σπονδυλαρθρίτιδα κ.α.  μπορεί να δημιουργήσουν πίεση στο νεύρο προκαλώντας  τα ανωτέρω συμπτώματα.
Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση, τόσο έντονοτερα  είναι τα συμπτώματα.  Εφόσον τα συμπτώματα παραμένουν  έντονα χωρίς να έχουν διαλείποντα χαρακτήρα,  ή έχουν επιδεινούμενη τάση,  ακόμα κι αν είναι ήπια αλλά για αρκετές μέρες, είναι επιβεβλημένη η επίσκεψη σε ορθοπεδικό. Αυτό δε σημαίνει ότι κάθε ανάλογο σύμπτωμα μπορεί να αποδειχθεί σοβαρό, αλλά ότι αυτού του τύπου τα συμπτώματα δεν πρέπει να αγνοούνται αλλά να αξιολογούνται από ορθοπεδικό.

Μπορεί ο πόνος στη μέση να προέρχεται από άλλα αίτια;
Πόνος στη μέση δε σημαίνει μόνο μυϊκός σπασμός. Τα αιτία μπορεί να είναι ποικίλα με διαφορές ως προς τη συχνότητα και διαφοροποίηση ανά ηλικιακή ομάδα αλλά και κοινωνική συνήθεια. Για παράδειγμα, δεν έχει την ίδια συχνότητα η οσφυαλγία μυϊκού τύπου με την οσφυαλγία οφειλόμενη σε χωροκατακτητικές εξεργασίες. Σημειωτέον,  είναι σαφώς πιο ευπαθείς εκείνοι που εργάζονται σωματικά σκληρά πχ αγρότες , ή εκείνοι που κάνουν έντονα καθιστική ζωή σε σχέση με εκείνους που μπορούν να γυμνάζονται και υπάρχει κίνηση στη καθημερινότητά τους. Σε σχέση με τις ηλικιακές ομάδες,  είναι διαφορετικά τα αιτία πόνου σε νέους ανθρώπους, που προεξάρχον αίτιο αποτελεί συνήθως η μυική καταπόνηση, ενώ στη μέση ηλικία η μυική εξάντληση σε συνδυασμό με φυσική φθορά των μεσοσπονδυλίων δίσκων, σε αντίθεση με  μεγαλύτερες ηλικίες και ηλικιωμένους, όπου η καθίζηση των σπονδύλων και η σπονδυλαρθρίτιδα αποτελούν κυριότερα αίτια.
Λιγότερο συχνά αίτια πόνου στη μέση αποτελούν οι νεφρικές παθήσεις που διαφοροδιαγιγνώσκονται σχετικά εύκολα από τον ιατρό, ρευματικά νοσήματα ή χωροκατακτητικές εξεργασίες.
Η εμμονή των συμπτωμάτων, η επαναληψιμότητά τους, συνυπάρχοντα άλλα συμπτώματα πέραν του πόνου, θέτουν την υποψία του ιατρού για περαιτέρω έλεγχο.

Παρά το γεγονός οτι λαμβάνει αγωγή ο ασθενής, η κλινική εικόνα δε βελτιώνεται. Τι πρέπει να κάνει;
´Ενα συχνό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενής με οσφυαλγία είναι η εμμονή των συμπτωμάτων παρά των αγωγή που λαμβάνει. ´Ενα δυσεπίλυτο πρόβλημα για τον ιατρό, από την άλλη, είναι η αδυναμία του ασθενή να πεισθεί ότι τα τυχόν περιττά κιλά, ο περιορισμένος χρόνος που έχει παρέλθει από τη λήψη της αγωγής, ή η εμμονή του στη πλήρη και αδιάλειπτη συμμετοχή του στις μέχρι χθες καθημερινές του δραστηριότητες, δε βοηθούν θετικά στην όποια θεραπεία. Πρέπει να γίνει σαφές οτι κανένα φάρμακο , όσο ισχυρό κι αν είναι δεν μπορεί να εξαλείψει,  από μόνο του τα συμπτώματα χωρίς την άρση  του μηχανικού ερεθισμού. Η πλειονότητα των ασθενών πιστεύει ότι μια “ισχυρή”αγωγή, ενέσιμη ή μη, μπορεί να τον θεραπεύσει άμεσα και να τον κάνει να συμμετέχει στις υποχρεώσεις του χωρίς υποτροπή .
Επίσης κάτι άλλο που θα πρέπει να επισημανθεί είναι ότι πολύ συχνά οι ασθενείς επισκέπτονται τον ορθοπεδικό αφού πρώτα έχουν λάβει κάποιο είδος αγωγής αυτόβουλα και συνήθως λανθασμένα. Είτε λόγω λάθους δοσολογίας είτε λόγω μη ενδεδειγμένου σκευάσματος. Αυτό περιορίζει συχνά τη δυνατότητα του ιατρού για αγωγή με αποτέλεσμα τη μη αποτελεσματική θεραπεία.
Θα πρέπει να γίνει σαφές στη συνείδηση του αρρώστου ότι οσφυαλγία σημαίνει απαραιτήτως περιορισμός  των δραστηριοτήτων του, πρωτίστως και φαρμακευτική αγωγή κατά δεύτερο λόγο, καθώς επίσης, ότι ορθοστασία και αντίθετως πολύωρη  κατάκλιση, δεν αποτελούν ξεκούραση για τη μέση μας.

Ασθενής που απεικονιστικά έχει κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, θα πρέπει να ανησυχεί;
Είναι αποδεδειγμένο ότι σε ικανό βαθμό τα απεικονιστικά ευρήματα της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης δεν συμβαδίζουν πάντα με την κλινική εικόνα. Μπορεί δηλαδή να έχουμε έντονο πόνο στη μέση που ίσως αντανακλά, λόγω οιδήματος στη περιοχή των τρημάτων όπου εξέρχονται τα νεύρα για το κάτω άκρο, με κλινική εικόνα ριζίτιδας, χωρίς όμως απεικονιστικά στη μαγνητική τομογραφία να υπάρχει αξιόλογη κήλη δίσκου. Αντίθετα, μπορεί να έχουμε μια ευμεγέθη κήλη δίσκου που όμως δεν προκαλεί παρά αμβληχρά κλινικά συμπτώματα. Αυτό οφείλεται στο ότι η κήλη του δίσκου δεν πιέζει απαραίτητα την εξερχόμενη ρίζα του νεύρου ή στο ότι οι αντιρροπιστικοί μηχανισμοί της περιοχής βοηθούν. Με δεδομένο ότι η φυσική φθορά του σώματος οδηγεί σταδιακά με τα χρόνια σε άλλοτε άλλου βαθμού δημιουργίας κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου και στατιστικά σε ηλικίες άνω των 25 ετών βρίσκουμε απεικονιστικά ευρήματα, δεν είναι πάντα απαραίτητη η χρήση μαγνητικής τομογραφίας. Η εμμονή των συμπτωμάτων ή και η επιδείνωση θα πρέπει να τίθενται στη κρίση του ορθοπεδικού. Τα συμπτώματα ριζίτιδας δεν πρέπει να αγνοούνται από τον ασθενή.

“Δεν είχα ποτέ πρόβλημα με τη μέση. Πρώτη φορά με έχει ακινητοποιήσει έτσι. Πρέπει να ανησυχώ ;”
Όχι,Όλοι οι άνθρωποι λίγο-πολύ είχαν ή θα έχουν κάποια στιγμή στη ζωή τους ένα επεισόδιο οσφυαλγίας ανεξαρτήτου έντασης. Μιλώντας για την οσφυαλγία μυϊκού τύπου, εφόσον αρθεί το αίτιο που την προκάλεσε, σταδιακά υποχωρούν τα συμπτώματα και η κλινική εικόνα αποκαθίσταται. Το γεγονός αυτό δε σημαίνει οτι “απόκτησε ευαισθησία”ο ασθενής, αλλά ότι ο οργανισμός φτάνοντας στα όριά του, υπέδειξε ποια ειναι αυτά και που πρέπει να δοθεί προσοχή. Αυτό παράλληλα σημαίνει, ότι με οποιαδήποτε πρόκληση σωματικής καταπόνησης πέρα από αυτά τα όρια, θα υπάρξει υποτροπή.

Ποιός είναι ο πιο απλός τρόπος αντιμετώπισης του πόνου στη μέση;
Για τα πιο απλά επεισόδια οσφυαλγίας μυϊκού τύπου, είτε συνδυάζονται με ριζιτική συνδρομή είτε όχι,  οι πρώτες απλές αλλά ουσιαστικές οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής είναι:
 Ελάττωση ή και άρση  των δραστηριοτήτων που καταπονούν τη μέση, ήπια κίνηση, θερμά επιθέματα (πχ θερμοφόρα, έμπλαστρα, θερμαντική αλοιφή) στη περιοχή της μέσης.
Εφόσον τα συμπτώματα δεν ειναι ιδιαίτερα ανεκτά συνίσταται η χρήση απλών παυσίπονων (παρακεταμόλη ). Η χρήση αντιφλεγμονωδών κρίνεται μόνο από τον θεράποντα ιατρό αναλόγως της βαρύτητας

Πρέπει να κάνω οπωσδήποτε Μαγνητική τομογραφία για τον πόνο  μέση;
´Ενα σύνηθες φαινόμενο που παρατηρείται σε ασθενείς που προσέρχονται  στον ορθοπεδικό, είναι η απαίτηση του ασθενή για χρήση μαγνητικής τομογραφίας για το πόνο στη μέση του. Ει’ναι δύσκολο να βγει από τη συνείδηση του ασθενή, οτι η οποιαδήποτε εξέταση αποτελεί εργαλείο του ιατρού προκειμένου να διαφοροδιαγνώσει ή να επισημάνει τη βαρύτητα των συμπτωμάτων του αρρώστου που παρακολουθεί. Επ´ ουδενί δεν αποτελεί  μέθοδο ανάλυσης ή αναγνώρισης του προβλήματος από τον ίδιο τον ασθενή,  πολλώ δε μάλλον όταν δεν είναι σε θέση ο ίδιος  να αξιολόγησει τα ευρήματα. Γι αυτό παρατηρείται το παράλογο, να προσκομίζει ο ασθενή την μαγνητική τομογραφία που από μόνος του έκανε, για να την αξιολογήσει ο ιατρός, που δεν την είχε ανάγκη! Πολλές φορές ο ιατρός είναι δυνατό να βγάλει τα πρώτα συμπεράσματα από τον τρόπο που ο ασθενής θα μπει στο ιατρείο ή θα κάτσει στην εξεταστική κλίνη. Η κλινική εξέταση αποτελεί καθοριστικό ρόλο στη διάγνωση που σε συνδυασμό με την εμπειρία μπορεί να είναι αρκετά για να δοθεί θεραπεία. Καμία απεικονιστική μέθοδος ή εργαστηριακή εξέταση δεν θεραπεύει. Η μαγνητική τομογραφία ειδικά, είναι απεικονιστική μέθοδος που έχει τη δικιά της θέση στη διάγνωση των αιτιών της οσφυαλγίας και κρίνεται αυστηρά από ιατρικά κριτήρια. Στη πλειονότητα των περιπτώσεων δεν χρειάζεται.
 _______
*kiath.gr

ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ  Δ/ΝΤΗΣ (ΥΓ)
ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ