Σαν σήμερα, η μοιραία πτήση 522 με Boeing 737-31S των κυπριακών αερογραμμών “Helios Airways”, κατέπεσε στο όρος Γραμματικό χωρίς επιζώντες
Η πτήση 522 (HCY 522) των κυπριακών αερογραμμών Helios Airways, με το Boeing 737-31S, αναχώρησε στις 09:07πμ ώρα Ελλάδας, το πρωί της 14ης Αυγούστου 2005, από τη Λάρνακα της Κύπρου με προορισμό την Πράγα της Τσεχίας, και ενδιάμεση στάση στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», της Αθήνας. Το αεροσκάφος συνετρίβη περίπου τρεις ώρες αργότερα (12:03μμ ώρα Ελλάδας) σε λοφώδη περιοχή κοντά στην περιοχή του Γραμματικού. Οι 115 επιβάτες και τα 6 μέλη του πληρώματος κατέληξαν νεκροί .
Στις 10.15 το πρωί (ώρα Ελλάδος) το αεροσκάφος εισήλθε στον Εθνικό Εναέριο Χώρο Αθηνών, χωρίς επαφή με τον Πύργο Ελέγχου.
Στις 11:05 απογειώθηκαν από τη Νέα Αγχίαλο δύο μαχητικά F-16, τα οποία ήρθαν σε οπτική επαφή με το αεροπλάνο στις 11:18 και διαπίστωσαν ότι ο συγκυβερνήτης του αεροσκάφους ήταν αναίσθητος, ο κυβερνήτης δεν ήταν στη θέση του και είχε ενεργοποιηθεί το σύστημα παροχής οξυγόνου με μάσκες. Όπως προέκυψε από τις έρευνες, το αεροσκάφος πετούσε με αυτόματο πιλότο και οι επιβαίνοντες είχαν απωλέσει τις αισθήσεις τους εκτός από τον αεροσυνοδό Ανδρέα Προδρόμου που προσπαθούσε να αναλάβει τον έλεγχο του.
Στις 12.05 το αεροσκάφος συνετρίβη στην ορεινή περιοχή του Γραμματικού, παρασύροντας στο θάνατο τους 115 επιβαίνοντες -103 Κύπριοι και οι 12 Έλληνες- καθώς επίσης εξαμελές πλήρωμα.
Οι αρχικές εκτιμήσεις απέδιδαν το αεροπορικό δυστύχημα σε απότομη αποσυμπίεση στο εσωτερικό του αεροσκάφους, δεδομένου ότι οι επιβαίνοντες φορούσαν μάσκες οξυγόνου, συνδιαστικά με ιστορικό προβλημάτων του αεροσκάφους με το σύστημα κλιματισμού.
Τα μαύρα κουτιά του Boeing 737-31S, εστάλησαν στη Γαλλία για ανάλυση και στα αίτια του δυστυχήματος, προέκυψε ως συμπέρασμα:
Συνυπευθυνότητα στους μηχανικούς που έλεγξαν το αεροσκάφος για την τελευταία πτήση και τους χειριστές του αεροπλάνου της πτήσης HCY522, για διόρθωση των ρυθμίσεων – κυρίως της ρύθμισης manual στο ρυθμιστή συμπίεσης- που τροχοδρόμησαν τα επόμενα γεγονότα. Η Boeing έχει ήδη αποδεχθεί, ότι στα καθοδηγητικά δεσμευτικά εγχειρίδια των μηχανικών και του συγκεκριμένου τύπου αεροπλάνου δεν υπήρχε σαφής υπόδειξη για τοποθέτηση του διακόπτη στο «manual». Επίσης στο Πόρισμα αναφέρεται η εξέταση στις υποδείξεις του ανάλογου εγχειριδίου των χειριστών του αεροπλάνου.
Ευθύνη στους χειριστές, καθώς δεν προχώρησαν έγκαιρα στις διορθωτικές επεμβάσεις με βάση τις προειδοποιήσεις που ελάμβαναν, έχοντας όμως υπόψη τα όσα έγιναν γνωστά για τις «διπλές» ηχητικές προειδοποιήσεις και ενδείξεις, τις οποίες επίσης μετά την αεροπορική τραγωδία άλλαξε η Boeing. Οι χειριστές σε ελάχιστο χρόνο είχαν καταβληθεί από τα συμπτώματα υποξαιμίας και δεν είχαν τον έλεγχο .
Ελλειπή συνεννόηση μεταξύ χειριστών στο πιλοτήριο και αεροσυνοδών στην καμπίνα επιβατών (CRM), καθώς το πρωτόκολλο ενεργειών, δεν προέβλεπε καμία εκπαίδευση για ενέργειες, σε περίπτωση σοβαρού συμβάντος όπως η ενεργοποίηση του συστήματος με τις μάσκες οξυγόνου, παρά το γεγονός ότι για ώρα μετά το αεροσκάφος δεν προχωρούσε στην προβλεπόμενη άμεση κάθοδο και συνέχιζε πορεία στο ίδιο ύψος.
Συμπερασματικά, αίτιο της πτώσης, αποδίδεται ως απόρροια των προηγουμένων, η διακοπή της λειτουργίας των κινητήρων λόγω έλλειψης καυσίμων.
Στα αίτια που εντοπίζονται σε λανθάνουσα λειτουργία η οποία συνέβαλε στη δραστηριοποίηση των ενεργών αιτίων αναφέρονται:
Το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας του οποίου η διαχρονική και συνεχιζόμενη ανεπάρκεια και ελλείψεις, δεν εξασφάλιζαν το απαραίτητο επίπεδο εποπτείας.
Η αεροπορική εταιρεία Helios και οι ελλείψεις σε θέματα εκπαίδευσης, διεύθυνσης και ελέγχου ποιότητας που διατηρούνταν και λόγω της ανεπάρκειας του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας.
H Boeing η οποία παρά τα συναφή συμβάντα και τις υποδείξεις, δεν προχώρησε σε επαρκή και ικανοποιητικά διορθωτικά μέτρα, ώστε να αποτραπούν παρόμοια διαδοχικά γεγονότα που οδήγησαν στη συντριβή του Boeing 737-300 της Helios.
Οι ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί JAA, ICAO και EASA, οι οποίοι ενώ από το 1999 μέχρι και τον Αύγουστο του 2005, σε ελέγχους διαπίστωναν πολλά, σοβαρά και επαναλαμβανόμενα προβλήματα, στο Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας και την αεροπορική βιομηχανία της Κύπρου, δεν έλαβαν τάχιστα, τα δέοντα αποτελεσματικά μέτρα, δείχνοντας ανοχή με συνέπεια τη συνέχιση της κατάστασης.
Δεκατέσσερις μήνες μετά τη συντριβή, τον Οκτώβριο του 2006 δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Ελληνικής Επιτροπής Διερεύνησης Ατυχημάτων και Ασφάλειας Πτήσεων υπό του Ακριβού Τσολάκη για τα αίτια της πτώσης.
Το Πρωτοδικείο Αθηνών στις 7 Φεβρουαρίου 2013 έκρινε ένοχους τα τέσσερα στελέχη της εταιρίας «Ήλιος», Δημήτρη Πανταζή, Γιώργο Κικκίδη, Ιάνκο Στοιμένοβ και Άλαν Ίργουιν, χωρίς ελαφρυντικά για τη συντριβή του αεροσκάφους, και τους επέβαλε καταδίκη ενός χρόνου για κάθε απώλεια ζωής, συν τρία χρόνια ποινή βάσης, που αφορά την ενοχή τους με την ανθρωποκτονία εξ αμελείας. Η συνολική ποινή των στελεχών της εταιρίας είναι 124 χρόνια. Η ποινή έχει ανασταλτικό χαρακτήρα μέχρι την εκδίκαση της έφεσης. Η πρόταση για έκτιση φυλάκισης είναι τα δέκα έτη.
Το Φεβρουάριο του 2013 το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων επικύρωσε την πρωτόδικη καταδίκη κι επέβαλε δεκαετείς ποινές φυλάκισης, εξαγοράσιμες έναντι €80.000 εκάστη, σε τρεις από τους τέσσερις κατηγορουμένους. Αφού κατέβαλλαν από -περίπου – €73.000 περίπου αφέθηκαν ελεύθεροι.
Στις 18 Φεβρουαρίου, 2013, το Κακουργιοδικείο Λευκωσίας απάλλαξε όλων των κατηγοριών τους πέντε κατηγορουμένους στελέχη της εταιρείας, από τις κατηγορίες της ανθρωποκτονίας και πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, για το δυστύχημα του «Ήλιος» στο Γραμματικό με συνέπεια το θάνατο 121 ατόμων. Η απαλλαγή επιβλήθηκε μετά από αναστολή της ποινικής δίωξης που καταχωρήθηκε από τη Γενική Εισαγγελία για όλα τα κατηγορούμενα φυσικά πρόσωπα και την αεροπορική εταιρεία “Helios Airways”.
Κατηγορούμενοι ήταν ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της «Ήλιος» Ανδρέας Δράκος και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ίδιας εταιρείας Δημήτρης Πανταζής, καθώς και ο Διευθυντής Πτήσεων Γιώργος Κικκίδης και ο Βούλγαρος πρώτος πιλότος της εταιρείας Γιάνκο Στοϊμένοφ.
Με βάση την Αρχή ότι για το ίδιο αδίκημα κανένας κατηγορούμενος δε μπορεί να δικαστεί σε δύο χώρες, οι τρεις ως ήταν αναμενόμενο απαλλάγησαν από το κυπριακό κατηγορητήριο. Ο Γενικός Εισαγγελέας έκρινε ότι θα έπρεπε να ανασταλεί η δίωξη για όλους τους κατηγορουμένους επικαλούμενος ανυπέρβλητες δυσκολίες στην προώθηση της υπόθεσης.