Είτε από συνήθεια είτε με σκοπιμότητα γίνεται ολοκληρωτική χρήση του όρου «πρόσφυγας» για κάθε «άφιξη» και παράνομη είσοδο στην Ελληνική Επικράτεια των μεταναστευτικών ροών, τόσο από τα νησιά όσο και από την ηπειρωτική χώρα – κυρίως από τον Έβρο.
Δεν είναι όμως ένα απλό ατόπημα, που μπορεί να περιγράφουμε λανθασμένα την ιδιότητα του μετανάστη που εισέρχεται στη Χώρα. Μια συνεχή αναφορά του όρου «πρόσφυγας» για κάθε παράνομο μετανάστη προσδίδει λανθασμένη εικόνα για το μεταναστευτικό στην κοινωνία. Ούτε θα πρέπει να κάνουμε ολοκληρωτική χρήση του όρου «πρόσφυγα» για κάθε μετανάστη που εισέρχεται στη χώρα, ώστε να λαμβάνει αυτή το μέγιστο των ευρωπαϊκών κονδυλίων, όπως χαρακτηριστικά ακούγαμε τα προηγούμενα χρόνια δημόσια από τα χείλη αρμόδιας Υπουργού.
Σήμερα, η Σύμβαση της Γενεύης το 1951 ( άρθρο 1) αλλά και το καταστατικό της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες καθορίζουν τα χαρακτηριστικά του όρου του πρόσφυγα, προσδιορίζοντας πως κάθε άνθρωπος που βρίσκεται έξω από το κράτος του οποίου είναι πολίτης εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστεί διωγμούς λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της εθνικότητας του, ή ακόμη εξαιτίας της ιδιότητας του μέλους μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας ή των πολιτικών του απόψεων και επιπλέον του είναι αδύνατο να εξασφαλίσει προστασία από τη χώρα του, ή, εξαιτίας του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να τεθεί υπό αυτή την προστασία.
Μέχρι λοιπόν και εάν, του αναγνωρισθεί νόμιμα η ιδιότητα του πρόσφυγα από μια χώρα και από τις αρμόδιες Υπηρεσίες ασύλου, ο άνθρωπος αυτός βρίσκεται υπό το καθεστώς του «ΑΙΤΟΥΝΤΟΣ ΑΣΥΛΟΥ» και δεν είναι σε καμία περίπτωση «ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ». Οι υπηρεσίες ασύλου έχουν την υποχρέωση να ερευνήσουν διεξοδικά αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του αιτούντος ασύλου όπως περιγράφονται στη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 και να αποφανθούν αν αυτός τελικά προσδιορίζεται ως πρόσφυγας. Αν όχι, τότε είναι αυταπόδεικτο πως πρόκειται για μετανάστη που εισήλθε παράνομα σε μια χώρα.
Είναι λοιπόν απορίας άξιο, πως από την πρώτη στιγμή της εισόδου κάθε μετανάστη, να αναφερόμαστε σε είσοδο και αφίξεις προσφύγων. Μια τέτοια απορία ενισχύεται αν δει κανείς σε παγκόσμια γεωγραφική κλίμακα που βρίσκεται η χώρα του κάθε μετανάστη που εισέρχεται στην Ελλάδα και εμείς τον χαρακτηρίζουμε ως πρόσφυγα πριν κάνει καν αίτημα ασύλου !
Μετανάστες από το Μαρόκο, την Σενεγάλη, την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Μπανγκλαντές, την Ερυθραία, την Σομαλία και πολλές πολλές ακόμη χώρες σε όλο τον κόσμο, επιλέγουν να καταφθάνουν στην Τουρκία και από εκεί να εισέρχονται στην Ελλάδα ως …πρόσφυγες. Στη διαδρομή τους, διασχίσουν – ακόμη και δεκάδες – άλλες χώρες για να φθάσουν στην Τουρκία και από εκεί εύκολα πλέον στην Ελλάδα, ως …πρόσφυγες. Δεν επιλέγουν τις κοντινότερες οδούς προς Ευρώπη, αλλά η προτίμησή τους είναι η Τουρκία και από εκεί η Ελλάδα.
Προφανώς και δεν αιτούνται άσυλο σε όλες αυτές τις χώρες ή για την ακρίβεια σε ασφαλείς χώρες που διασχίζουν, αλλά προτιμούν την Ελλάδα.
Προφανώς και δεν κινδυνεύουν στις χώρες που διασχίζουν. Άλλωστε οι περισσότερες έχουν υπογράψει τη Σύμβαση της Γενεύης για τα δικαιώματα του πρόσφυγα όπως π.χ. και η Τουρκία. Όμως όχι μόνο δεν αιτούνται άσυλο στην Τουρκία που και ασφαλής είναι ( Απόφαση ΣτΕ ολομ. 2348/2017 ) αλλά έρχονται στην Ελληνική Επικράτεια γνωρίζοντας πως οι διαδικασίες ασύλου είναι και πολύ χρονοβόρες.
Παρόλο που τα αιτήματα ασύλου στην ισχυρή πλειοψηφία τους δεν γίνονται αποδεκτά – που σημαίνει πως ο ενδιαφερόμενος είναι πλέον μετανάστης, αυτοί συνεχίζουν να εισέρχονται από την Ελλάδα. Γνωρίζουν πως ως μετανάστες και με βάση τη διαδικασία αιτούντος άσυλο που θα ξεκινήσουν, μπορούν να διαμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα νόμιμα στην Ελλάδα.
Το 2018 – με βάση τα επίσημα στοιχεία της Eurostat – η Ελλάδα χορήγησε άσυλο σε 15.806 αιτούντες ( εκ των οποίων Συρία 6.015, Ιρακ 3.545, Αφγανιστάν 2.635 ). Ως εκ τούτου όλοι οι άλλοι που εισήλθαν δεν είναι πρόσφυγες. Είναι μετανάστες που εισήλθαν παράνομα στη Χώρα, αιτήθηκαν άσυλο, διέμειναν στη Χώρα ελεύθερα και βέβαια θα αναζητηθούν μετά την τελική έκβαση του αιτήματος τους για να ξεκινήσουν οι διαδικασίες επιστροφής, αν εντοπιστούν από τις αρχές και εάν βρίσκονται εντός Ελληνικού εδάφους. Προφανώς και οι διαδικασίες επιστροφής είναι πολύπλοκο και σύνθετο ζήτημα καθώς οι αντιρρήσεις που θέτονται από τις χώρες επαναπατρισμού είναι μεγάλες.
Είναι καλό λοιπόν να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους. Αποδεικνύεται πως μια μικρή – εως ελάχιστη – μερίδα εισερχομένων παράνομα μεταναστών είναι τελικά πρόσφυγες. Διασχίζουν δεκάδες κράτη για να καταφθάσουν στην Ελλάδα, όπου το σύστημα τους ευνοεί να παραμείνουν και να «απολαύσουν» τα προνόμια του πρόσφυγα παρόλο που δεν είναι χωρίς να έχει κανείς δικαίωμα να τους πειράξει.
Τουλάχιστον ας τους αποκαλούμε με την πραγματική τους ιδιότητα για τον καθένα. Ο χαρακτηρισμός του «πρόσφυγα» για όλους, δεν τιμά ούτε τους πραγματικούς πρόσφυγες μειώνοντας την αξία και την εννοιολογική προσέγγιση για κάθε πραγματική ανθρωπιστική κρίση.
Χαρέλας Παναγιώτης
Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας
Συνοριακών Φυλάκων – Π.Ο.ΣΥ.ΦΥ.