Παραμονές μνήμης του φονικού σεισμού που έπληξε την Καλαμάτα πριν από 30 χρόνια και η πόλη θρηνεί ξανά. Αυτή τη φορά λόγω του «ακραίου καιρικού φαινομένου» – όπως συνηθίζουμε να το περιγράφουμε- χθες τα ξημερώματα.
Τρεις νεκροί, δεκάδες άστεγοι, ζημιές σε εκατοντάδες σπίτια και αυτοκίνητα, τεράστιες απώλειες στην αγροτική παραγωγή και στο ζωικό κεφάλαιο, προβλήματα στους οδικούς άξονες, ζημιές σε σχολεία, προβλήματα στην ύδρευση και στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, συνθέτουν την εικόνα της καταστροφής την οποία έχει υποστεί η Καλαμάτα από την κακοκαιρία, αλλά και οι υπόλοιπες περιοχές της Μεσσηνίας.
Από την άλλη πλευρά, οι κάτοικοι της πόλης δεν μπορούν να χωνέψουν ότι όλα αυτά που συνέβησαν οφείλονται «στον κακό μας τον καιρό», ενώ δεκάδες τηλεφωνήματα διαμαρτυρίας και καταγγελίες δεχθήκαμε χθες στην εφημερίδα.
Καταστροφές και στους υπόλοιπους Δήμους της Μεσσηνίας
Το καιρικό φαινόμενο είχε ανακοινωθεί, ήταν γνωστό. Σε τέτοιες περιπτώσεις τι θα πρέπει να κάνει ένας Δήμος;
Ας δούμε τι προβλέπει ο σχεδιασμός και οι δράσεις της Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων.
Σύμφωνα με το σχετικό νόμο, «με δεδομένη την εμφάνιση του καταστροφικού φαινομένου των πλημμυρών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με ιδιαίτερη έμφαση στους χειμερινούς μήνες, προκύπτει η ανάγκη για δρομολόγηση συντονισμένων έργων και δράσεων πρόληψης και ετοιμότητας που θα συμβάλουν στην αντιμετώπισή τους, ειδικότερα σε περιοχές που βαρύνονται με ανάλογο ιστορικό, ή στο πρόσφατο παρελθόν έχουν πληγεί από δασικές πυρκαγιές.
Στην περίπτωση αυτή είναι προφανές ότι η απομάκρυνση της δασικής βλάστησης συμβάλλει στην αύξηση της απορροής των υδάτων και των φερτών υλών, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος να είναι ακόμη μεγαλύτερος. Τα έργα, οι δράσεις και τα μέτρα πρόληψης και ετοιμότητας που εφαρμόζονται στη χώρα μας για την αντιμετώπιση των πλημμυρών, εν όψει της χειμερινής περιόδου που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα, προσδιορίζονται θεματικά στις παρακάτω ενότητες.
Σχολαστικός έλεγχος όλων των αντιπλημμυρικών έργων και συντήρησή τους, έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη λειτουργία τους, κατά προτεραιότητα σε περιοχές που έχουν πληγεί από πρόσφατες καταστροφικές δασικές πυρκαγιές.
Έλεγχος και προληπτικός καθαρισμός των κοιτών των ρεμάτων με σκοπό την αποκατάσταση της φυσικής τους ροής.
Επίσης, λήψη των απαραίτητων μέτρων προστασίας από τον κίνδυνο των πλημμυρών στις εγκαταστάσεις των Δημοτικών Επιχειρήσεων και Εταιρειών Ύδρευσης Αποχέτευσης, ιδιαίτερα των αντλιοστασίων και των υδραγωγείων. Απομάκρυνση όλων των απορριμμάτων, φερτών υλικών, φυλλώματος δένδρων κ.λπ., τα οποία βρίσκονται σε δρόμους και κοινόχρηστους χώρους εντός του αστικού χώρου και μπορεί να προκαλέσουν εμφράξεις σε παρακείμενα φρεάτια απορροής όμβριων υδάτων.
Επιτάχυνση εργασιών, εν όψει της χειμερινής περιόδου, για την ολοκλήρωση αντιπλημμυρικών έργων σε περιοχές που βαρύνονται με ανάλογο ιστορικό και κατά προτεραιότητα σε περιοχές που έχουν πρόσφατα πληγεί από δασικές πυρκαγιές, καθώς και προγραμματισμός και εκτέλεση νέων έργων, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Ενημέρωση του κοινού για τη λήψη μέτρων πρόληψης και αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από πλημμύρες, κατά προτεραιότητα σε περιοχές που έχουν πρόσφατα πληγεί από δασικές πυρκαγιές. Αναβάθμιση των μνημονίων ενεργειών για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από πλημμύρες από τις Δ/νσεις Πολιτικής Προστασίας των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και Περιφερειών καθώς και τα Γραφεία Πολιτικής Προστασίας των Δήμων, σύμφωνα με τις διοικητικές αλλαγές που έχει επιφέρει η εφαρμογή του Προγράμματος “Καλλικράτης”.
Σύγκληση των Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων, με εντολή των περιφερειαρχών και ευθύνη των αντιπεριφερειαρχών, με σκοπό τον καλύτερο συντονισμό των φορέων που εμπλέκονται σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας σε δράσεις πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων.
Σύγκληση των Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων (ΣΤΟ) με ευθύνη των δημάρχων και σκοπό τον καλύτερο συντονισμό των φορέων που εμπλέκονται σε επίπεδο Δήμου σε δράσεις πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων.
Οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων στην υλοποίηση των ανωτέρω έργων, δράσεων και μέτρων πρόληψης και ετοιμότητας προσδιορίζονται με αναλυτικό τρόπο και βάσει του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου».
Απ’ όλα τα παραπάνω δεν έγινε τίποτα. Το «Θάρρος», μόλις χθες, δημοσίευσε μια σελίδα με φρεάτια, στην Καλαμάτα, τα οποία είχαν καλυφθεί από διάφορα αντικείμενα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κάνουν αυτό για το οποίο κατασκευάστηκαν.
Για το ρέμα “Κερεζένια”, που προκάλεσε και τα μεγαλύτερα προβλήματα στην Ανατολική Καλαμάτα, έχουμε επώνυμες καταγγελίες ότι στο δρόμο προς Δήμιοβα είχαν πεταχθεί μπάζα. Από ποιον;
Το “Πολιτέικο” είναι γνωστό για την επικινδυνότητά του, όταν βρέχει παραπάνω από το κανονικό. Πότε καθαρίστηκε;
Το 2013 το “Θάρρος” έγραφε για τη Λαγκάδα, σε αντίστοιχο φαινόμενο: «Κάτι από Φιλιππίνες, όπου ο τυφώνα Χαϊγιάν σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του, προκαλώντας χιλιάδες θύματα και ανυπολόγιστες καταστροφές, θύμιζε, σε σαφέστατα πολύ μικρότερη κλίμακα, η περιοχή της Λαγκάδας, βόρεια της οδού Αθηνών, κοντά στο παλιό νοσοκομείο της Καλαμάτας, όπου οι κάτοικοι ξενύχτησαν Δευτέρα προς Τρίτη, προσπαθώντας να διώξουν τα νερά από το εκεί ρέμα. Τελικά τα κατάφεραν και χθες είχε μείνει μόνο λάσπη, που έπρεπε να απομακρυνθεί, κάτι που άρχισε να γίνεται περί τις 12.00 το μεσημέρι με την άφιξη ενός χωματουργικού μηχανήματος.
Η ιδιαιτερότητα της περιοχής έγκειται στο ότι βρίσκεται χαμηλότερα από την οδό Αθηνών, με αποτέλεσμα τα όμβρια να μην μπορούν να βρουν διέξοδο και να “εγκλωβίζονται”. Έτσι, όσο αυξάνει ο όγκος του νερού, τόσο ανεβαίνει και η στάθμη του, τα σημάδια της οποίας αποτυπώνονται εύγλωττα στα κτήρια.
Όπως μας είπαν περίοικοι, η 5η πάροδος Αθηνών (εκεί είναι το σημείο που υπάρχει πρόβλημα) βάσει του σχεδίου πόλης προβλέπεται, ως οδός, να ενώνεται με την Αθηνών, έχοντας όλες τις απαραίτητες υποδομές απορροής ομβρίων, ενώ ένα ασφαλτοστρωμένο πάρκινγκ που βρίσκεται “πρόσωπο” με την Αθηνών, αναφέρεται ως πάρκο”. Τι έκανε από τότε ο Δήμος για το συγκεκριμένο ρέμα;
Τέλος, το έργο του “Μορέα” και ο περιμετρικός. Σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα, τον άλλο μήνα παραδίδεται προς χρήση. Είναι, δηλαδή, έτοιμο και απομένουν κάποια μερεμέτια. Γιατί δε λειτούργησε η υδραυλική μελέτη και ο σχεδιασμός για τη διευθέτηση ομβρίων, με αποτέλεσμα τόνους από λάσπη να σκεπάσουν την Καλαμάτα; Ποιος έχει την ευθύνη για τις καταστροφές που προκάλεσε το εργοτάξιο; Ο ανάδοχος ή ο Δήμος που δεν είχε τις μελέτες για την υποδοχή των ομβρίων;
Ευθύνες
Ερχόμαστε τώρα στις ευθύνες. Σύμφωνα με την εφαρμογή του Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ 87/Α΄/2010), οι αρμοδιότητες καθαρισμού και αστυνόμευσης ρεμάτων και απαλλοτριωμένων χώρων παρά τα ρέματα, καθώς και οι αρμοδιότητες μελέτης, κατασκευής και συντήρησης αντιπλημμυρικών έργων που ανήκαν στους Δήμους, στις καταργηθείσες Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και στις Περιφέρειες, περιήλθαν πλέον στις νέες Περιφέρειες που συστήθηκαν με τον Ν. 3852/2010 και ασκούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Περιφερειών.
Κατ’ εξαίρεση, και σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 4071/2012 (ΦΕΚ 85/Α΄/2012), στους ορεινούς-μειονεκτικούς Δήμους έχει αποδοθεί η αρμοδιότητα της αστυνόμευσης και καθαρισμού ρεμάτων, την οποία ασκούν είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με την οικεία Περιφέρεια. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Δεκάδες άστεγοι
Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις, 60 οικογένειες, μόνο από την Καλαμάτα, θεωρούνται άστεγες, καθώς οι οικίες τους θεωρούνται μη κατοικήσιμες. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι και όποιοι άλλοι δεν έχουν στέγη εξαιτίας της κακοκαιρίας θα φιλοξενηθούν σε ξενοδοχεία.
Ωστόσο, πέρα από τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα στέγης, δεκάδες άλλα σπίτια στην Καλαμάτα, στη Δυτική Μάνη και σε άλλες περιοχές έχουν πλημμυρίσει και έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές. Παράλληλα, δεκάδες αυτοκίνητα, στην Καλαμάτα και στη Δυτική Μάνη, παρασύρθηκαν από τη βροχή και έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές.
Επίσης, πάνω από 150 σπίτια στην Καλαμάτα παρουσιάζουν προβλήματα, σε 50 οικογένειες έχουν καταστραφεί οι οικοσκευές, ενώ 70 φοιτητές του ΤΕΙ Πελοποννήσου, τουλάχιστον χθες το βράδυ, κοιμήθηκαν σε ξενοδοχεία.
Υποδομές
Οξύτατα προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι υποδομές της πόλης, αλλά και της Μεσσηνίας. Μεγάλο κομμάτι της οδοποιίας δεν είναι ακόμα προσβάσιμο, ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχουν εντοπιστεί ακόμα και καταστροφές δρόμων. Την ίδια στιγμή ζημιές είχαμε και σε αρκετά σχολεία της Καλαμάτας. Προβλήματα υπάρχουν και στην υδροδότηση και στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς οι σχετικές υποδομές έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές.
Ολική καταστροφή
Τεράστιες ζημιές είχαμε και στην αγροτική παραγωγή, όπως και στο ζωικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, τεράστιες απώλειες έχει υποστεί η παραγωγή κηπευτικών προϊόντων, ενώ ανυπολόγιστες είναι και οι απώλειες σε ζώα στην Καλαμάτα.
Προβλήματα στην κυκλοφορία
Λόγω της έντονης βροχόπτωσης, η κυκλοφορία των οχημάτων στην Περιφέρεια Πελοποννήσου είχε διακοπεί ή διεξαγόταν με δυσχέρεια. Συγκεκριμένα: Από την κακοκαιρία υπήρξε διακοπή κυκλοφορίας στο 232ο χιλιόμετρο του αυτοκινητοδρόμου Αθηνών – Τριπόλεως – Καλαμάτας στο ύψος της Θουρίας και στο ρεύμα κυκλοφορίας προς Αθήνα, λόγω μεγάλης συσσώρευσης υδάτων.
Στην εθνική οδό Τρίπολης – Καλαμάτας, στο 78ο χιλιόμετρο, στο ύψος του ΤΕΙ Πελοποννήσου στο Ασπρόχωμα, η κυκλοφορία διεξαγόταν με μεγάλη δυσχέρεια λόγω συσσώρευσης υδάτων.
Επίσης, είχε διακοπεί η κυκλοφορία στην εθνική οδό Καλαμάτας – Αρεόπολης, από τη Στούπα έως τον Άγιο Νικόλαο, λόγω κατολισθήσεων.
Στην Καλαμάτα, τους Γαργαλιάνους, τα Φιλιατρά, τη Χώρα, τη Στούπα, τη Θουρία, την Εύα, το Πήδημα, το Κεφαλόβρυσο, το Βασιλικό και το Ψάρι, υπάρχουν πολλά πλημμυρισμένα σπίτια και ζημιές σε αυτοκίνητα που παρασύρθηκαν από τα νερά, ενώ στη Στούπα της Μάνης αυτοκίνητα παρασύρθηκαν μέσα στη θάλασσα.
Σύσκεψη χθες το απόγευμα
Καταμετρώντας τη σημαντικότητα των ζημιών ο δήμαρχος Παναγιώτης Νίκας σε χθεσινή σύσκεψη στο Δημαρχείο Καλαμάτας, πέρα από τις τρεις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν, συνόψισε ως μεγαλύτερα προβλήματα τα εξής: κλείσιμο αεροδρομίου, υπερχείλιση Παμίσου, ολική σχεδόν καταστροφή στον αγροτικό τομέα, σοβαρά προβλήματα στο ζωικό κεφάλαιο, προβλήματα με τις επιχειρήσεις στην παραλιακή ζώνη και ολική καταστροφή του αγροτικού δικτύου.
Οι ζημιές και η αποτίμηση ζωικού και φυτικού κεφαλαίου
Μικρομάνη: Έχει πλημμυρίσει ο ποταμός Άρις και ο Ξερίλας και δεν είναι δυνατή η πρόσβαση για την καταγραφή των ζημιών σε φυτική παραγωγή και ζωικό κεφάλαιο.
Άρις: Απεγκλώβισαν ζωντανά τα ζώα της περιοχής εκτός από 5-6 πρόβατα, στα οποία δεν ήταν δυνατή η πρόσβαση. Περιμένουν να πέσει η στάθμη του Παμίσου για να μπορέσουν να κινηθούν, ώστε να καταγράψουν πληρέστερα τις ζημιές.
Σπερχογεία: Φυτική παραγωγή σε φυτεία ρυζιού (Περρωτή) κατεστραμμένη. Άγνωστος ο αριθμός μικρών ζώων (κότες, αρνιά γουρούνια).
Αριοχώρι: 80 πρόβατα πνιγμένα (Χριστοπούλου) από υπερχείλιση του ποταμού.
Άγιος Φλώρος: Εγκλωβισμένα ζώα (αγελάδες, πρόβατα, κατσίκια) των Σακκά, Καπόγλη, Κουρνέτα. Άγνωστος ο αριθμός των πνιγμένων. Απώλειες σε πέστροφες (Γεωργούτζος Ηλίας) άγνωστος ακόμη ο αριθμός.
Αιθαία: Εγκλωβισμένα πρόβατα και κατσίκια περίπου 30 ζώα χρειάζεται φορτηγό.
Άμμος: Ζημιές στην φυτική παραγωγή, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί προς το παρόν. Άγνωστος αριθμός πληγμένων μικρών και μεγάλων ζώων.
Ασπροπουλιά: Ζημιές στη φυτική παραγωγή, δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί προς το παρόν.
Πήδημα: Ζημιές στη φυτική παραγωγή, κοτόπουλα πνιγμένα.
Ζημιές στο αστικό πράσινο
Πτώσεις δένδρων σε πλατεία Μαυρομιχάλη, οδό Καλλιπατείρας, περιοχή Πλάκας, πλατεία Φραγκόλιμνας. Ήδη συνεργεία του Δήμου τα έχουν απομακρύνει. Επίσης, στα πάρκα της πόλης και στις δενδροστοιχίες έσπασαν κλάδοι, που τα συνεργεία απομάκρυναν.