Μια άποψη γνώμης νομικού* με αφορμη την απόφασή του Πενταμελούς Εφετείου Αναστολών για την παράταση της κράτησης της Ηριάννας Β.Λ και του Περικλή Μ.
“Σήμερα το Πενταμελές Εφετείο των Αθηνών έκρινε ότι η Ηριάννα Β. Λ. και ο Περικλής Μ. – δύο νέοι των οποίων οι υποθέσεις έχουν απασχολήσει την επικαιρότητα – πρέπει να παραμείνουν κρατούμενοι στις φυλακές μέχρι να εκδικαστούν οι εφέσεις τους.
Συνήθως η έφεση αναστέλλει την εκτέλεση των ποινών και ο κατηγορούμενος (που απολαμβάνει του τεκμηρίου της αθωότητας μέχρι την τελεσίδικη καταδίκη του, δηλαδή μέχρι να γίνει και η εκδίκαση σε δεύτερο βαθμό) αφήνεται ελεύθερος.
Οι δύο νέοι έχουν καταδικαστεί πρωτοδίκως για κακουργήματα (σε ποινές καθείρξεως). Αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα λειτουργούν εν τοις πράγμασι αντίστροφα: στα κακουργήματα η έφεση συνήθως δεν αναστέλλει την εκτέλεση της ποινής. Το πώς και πότε χορηγείται αναστολή εκτέλεσης είναι θέμα νομικό και εξαρτάται από συγκεκριμένους παράγοντες: ιδίως το εάν ο κατηγορούμενος θεωρείται ύποπτος φυγής ή τέλεσης αδικημάτων αν αφεθεί ελεύθερος.
Στην προκείμενη περίπτωση υπήρχε (και υπάρχει) μια διάχυτη αίσθηση ότι οι συγκεκριμένοι κατηγορούμενοι (ιδίως η Ηριάννα) είναι ευλόγως πιθανό να αθωωθούν στο Εφετείο λόγω του φερόμενου ως εξαιρετικά ισχνού αποδεικτικού υλικού εις βάρος τους. Αυτό από μόνο του εύλογα κατατείνει στο αίτημα να αφεθούν ελεύθεροι: όταν πιθανολογείται ότι το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλλε (προφανώς και γίνονται λάθη στα δικαστήρια, ονομάζονται δικαστικές πλάνες) τότε υπάρχει ένας ακόμη λόγος παραπάνω να μην παραμείνει έγκλειστος ο κατηγορούμενος.
Η σημερινή απόφαση εκδόθηκε κατά πλειοψηφία: 3 δικαστές έκριναν ότι δεν συντρέχουν λόγοι που να δικαιολογούν την αναστολή εκτέλεσης της ποινής. 2 δικαστές έκριναν ότι οι κατηγορούμενοι θα έπρεπε να αφεθούν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους μέχρι να γίνει η δίκη σε δεύτερο βαθμό.
Οι υποθέσεις αυτές (όπως και πολλές άλλες) δημιουργούν κατανοητά πάθη και φορτίσεις.
Οι άνθρωποι που διαβάζοντας τα ρεπορτάζ έχουν πειστεί για την αθωότητα των κατηγορούμενων νέων (ή έστω την θεωρούν ευλόγως πιθανή) φρίττουν στην ιδέα ότι δύο αθώοι άνθρωποι μένουν στην φυλακή – και καλά κάνουν και φρίττουν, είναι τρομερό να συμβαίνει (και δεν είναι βέβαια πρώτη φορά που συμβαίνει). Αλλά το επόμενο βήμα του συλλογισμού (ότι δηλ. οι 3 δικαστές είναι σε διατεταγμένη υπηρεσία για να εκδικηθούν την Ηριάννα και ζούμε μέρες μετεμφυλιακού κράτους κλπ) αδικεί και τους δικαστές και τη δικαιοσύνη.
Δικαστές αθώωσαν προχτές και τον Τάσο Θεοφίλου. Δύο δικαστές σήμερα ψήφισαν να αφεθεί η Ηριάννα ελεύθερη. Γενικώς τα πράγματα δεν είναι τόσο μονοσήμαντα όσο μας βολεύει να τα θεωρούμε.
Δεν υπερασπίζομαι μια δικαστική απόφαση που δεν έχω διαβάσει – απλά λέω ότι αρνούμαι να την θεωρήσω a priori διαβλητή. Όσο για τους λοιπούς, τους τρομοϋστερικούς του timeline που έσπευσαν να γεμίσουν τον τόπο κακεντρέχεια, απλά θα ξαναπώ ότι δύο δικαστές ψήφισαν να αφεθούν οι κατηγορούμενοι ελεύθεροι.
Δεδομένου ότι ούτε αυτούς τους δύο δικαστές μπορεί κανείς ελαφρά τη καρδία να τους θεωρήσει επίορκους, είναι προφανές ότι υπήρχαν πειστικά επιχειρήματα υπέρ της αναστολής εκτέλεσης και ότι ότι τα πράγματα δεν είναι άσπρα ή μαύρα.
Αντιλαμβάνομαι ότι το μεγαλύτερο παράπονο έρχεται από τις συγκρίσεις (“γιατί βγήκε ο τάδε και δεν βγήκαν αυτοί”). Τέτοιου είδους συγκρίσεις κάνουν το λάθος που περιέγραψα πιο πάνω: αντιμετωπίζουν την δικαιοσύνη σαν πρόγραμμα κομπιούτερ που του βάζεις τα δεδομένα και βγάζει αποτέλεσμα. Αγνοούν ότι οι αποφάσεις εκδίδονται από ανθρώπους που κρίνουν κατά συνείδηση – και που μπορεί να κρίνουν λάθος. Επίσης συγχέουν πράγματα εντελώς άσχετα: πχ η αποφυλάκιση των νεοναζί της ΧΑ που επικαλούνται ορισμένοι έγινε λόγω συνταγματικής επιταγής (παρέλευση 18μηνου), μιας συνταγματικής επιταγής που όταν πρόσφατα παραβιάστηκε (υπόθεση Σακκά) η αντίδραση της κοινωνίας ήταν σύσσωμη.
Οι στιγμές είναι δύσκολες. Συναισθηματικά πνιγηρές. Ειλικρινώς το σέβομαι. Εύχομαι στο δεύτερο βαθμό να δικαιωθούν οι δύο νέοι. Το ποιος θα τους δώσει πίσω το χρόνο που πέρασαν στη φυλακή (σ’ αυτούς και σε οποιον έμεινε φυλακή αδίκως) δεν το έχουμε απαντήσει ως κοινωνία. Και δεν μας βλέπω να το απαντάμε σύντομα”.
______________
* Χρήστος Γραμματίδης, Δικηγόρος